Coraz częściej zainteresowanie wśród psychologów w tematyce pracy wzbudza efektywność. Ostatnie lata pozwoliły na jej analizę również ze strony osoby zatrudnionej. Umożliwiło to skupienie się nie tylko na warunkach, w jakich znajduje się pracownik, lecz również na jego odczuciach. To pozwoliło na stworzenie nowej, dodatkowej definicji efektywności jako zadowolenia z wyników własnych działań. Tym samym pojawiły się kolejne obszary badań nad pracą, a wśród aspektów psychologicznych właśnie kwestia wypalenia zawodowego. Dzięki ukierunkowaniu myśli na te sfery i stopniowemu nagłaśnianiu tematu wzrasta ogólna wiedza i zrozumienie istoty zjawiska. Tym samym, krokiem koniecznym w budowaniu świadomości na temat wypalenia zawodowego jest poznanie pełnego spektrum jego symptomów. Poprzez przedstawienie szeregu zachowań, budzących niepokój zmian w ludzkich postępowaniach i interakcjach, które mogą wskazywać na wystąpienie omawianego zjawiska, zwiększa się szanse na zdiagnozowanie wypalenia zawodowego i podjęcie odpowiednich kroków, by przeciwdziałać jego pogłębieniu.

Symptomy psychiczne wypalenia: negatywne myślenie i problemy relacyjne

Objawy wypalenia zawodowego można podzielić na grupy. Jedną z nich są symptomy psychiczne, oznaki, które przejawiają się w negatywnych zmianach w sposobie myślenia, relacjach z innymi, podejściu do wykonywanych zadań i obowiązków. Choć kolejne symptomy wydawać się mogą prostymi w dostrzeżeniu, niestety nastawienie na realizację celi, presja czasu i wyników, jak również samopoczucie utrudnia obiektywną ocenę sytuacji, a sygnały mogące wskazywać na postępujący proces wypalenia często postrzeganie są jako tzw. gorszy dzień, rozleniwienie czy też nieposzanowanie pracy. Nadal w miejscu, gdzie powinna się pojawić refleksja na temat przyczyn zmian w pracowniku, pierwszym krokiem jest reprymenda, zwiększenie presji lub inne zawodowe konsekwencje. Sytuacji nie ułatwia brak jednoznacznej kolejności pojawiania się symptomów. Każdy przypadek jest indywidualny, różne oznaki mogą występować równocześnie lub wcale. Mimo to słusznym krokiem wydaje się konsekwentne edukowanie na temat wszystkich objawów.

Depresja i lęk w kontekście wypalenia zawodowego?

Depresja jest postrzegana jako jedna z chorób obecnego świata, która dotyka ponad 350 mln ludzi na całym świecie, a liczby te z roku na rok rosną. Jako taka, jak większość dolegliwości wymaga leczenia, albowiem ignorowana prowadzić może do trudnych, a nawet tragicznych konsekwencji. Przykrą prawdą jest bowiem, że osoba chora na depresję, której nie okaże się właściwego wsparcia i odpowiedniej pomocy, może zacząć wykazywać coraz bardziej negatywne zachowania, mogące prowadzić do prób samobójczych, które wedle danych policji w blisko 50% przypadków kończą się śmiercią chorego. Niestety, przez jej złożoność i fakt, że każdy przypadek może być inny, zależnie od osoby i jej otoczenia, dostrzeżenie depresji przez osobę niewyedukowaną bywa niezmiernie trudne. 

Równie ciężkie, jak zaakceptowanie jej przez osobę chorobą dotkniętą i zgodzenie się na leczenie, które często nie trwa dni, ani tygodni, lecz lata. Ostatecznej diagnozy dokonuje lekarz psychiatra. Objawami depresji mogą być zarówno smutek, jak i zrezygnowanie, rozdrażnienie i poirytowanie, lecz równie dobrze osoba chora na depresję może wydawać się radosna i pełna energii, albowiem maskuje cierpienie, które ją trawi. Ogólne objawy to zły nastrój, utrata zainteresowania, poczucie lęku i niepokoju, bierność i wycofanie z aktywności społecznych, a często konsekwencją postępującej depresji stają się dolegliwości fizyczne jak bóle głowy, zaburzenia odżywiania, napięcie mięśni.

Lęk jako istotny element wypalenia: analiza i klasyfikacja

Jednym z wymienionych jako objaw depresji jest lęk. Bywa on cechą wielu różnych chorób, zarówno somatycznych, jak i również psychicznych. Lęk został zdefiniowany w ramach Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD – 10, przygotowywanej przez Światową Organizację Zdrowia i podzieloną na dwie duże grupy, fobii oraz „innych zaburzeń lękowych”. Skupiając się na drugiej grupie, szczególnie warto przytoczyć epizodyczne napady lęku, często połączone z dusznościami, bólem w klatce piersiowej, poczuciem zagrożenia, jak również zaburzenie lękowe uogólnione, czyli poczucie o mniejszym nasileniu niż w przypadku epizodycznych napadów, lecz charakteryzujące się nieprzerwanym, stałym uczuciem niepokoju, zagrożenia, zmartwienia. Lęk często towarzyszy wypaleniu zawodowemu, jest jednym z najczęściej wymienianych symptomów psychicznych.

Drażliwość, brak motywacji i oderwanie: wskaźniki wypalenia

Kolejnymi charakterystycznymi objawami są drażliwość, brak motywacji oraz „oderwanie”. Napady złości, zarówno na swoich współpracowników, przełożonych,  jak i pracę samą w sobie nie są rzadkością w miejscach pracy. Szczególnie niepokojące jest występowanie powyższych napadów u osób postrzeganych jako spokojne, niewybuchowe. Może to wskazywać o rosnącej frustracji, która nieadekwatna do całości problemu okaże się kolejną oznaką postępującego wypalenia zawodowego. Podobnie w przypadku braku motywacji. Ciężko inaczej postrzegać spadającą chęć do wykonywanych zadań, zanikający entuzjazm do powierzonych pracownikowi obowiązków, brak zapału do podejmowania się kolejnych prac i aktywności w ramach zatrudnienia. Nietrudno również odnaleźć zależność między obniżonym zapałem a efektywnością i poziomem wyników pracowniczych. Wartościowych zatem wydaje się z punktu widzenia pracodawcy przeanalizowanie indywidualnych determinant motywujących do pracy, jak również powiązanie z postępującym wypaleniem zawodowym, co przy odpowiednim podejściu, adekwatnych przeciwdziałaniach może uratować pracodawcę przed utratą wartościowego pracownika, a pracownika przed dalszymi, przykrymi konsekwencjami zdrowotnymi i życiowymi. Często objawem podobnym do spadku motywacji jest wspomniane „oderwanie”, czyli zdystansowanie się do całości procesu, obowiązków, miejsca zatrudnienia, jak również zanikające zaangażowanie. Pracownik w coraz mniejszym stopniu dostrzega istotę swoich obowiązków i traci potrzebę wykazywania większej aktywności niż co najwyżej niezbędne minimum. Jego przywiązanie do pracodawcy, do jego pracy i zadań zanika.

Niska samoocena i skutki wypalenia: kompleksowe zrozumienie

Osoba dotknięta wypaleniem zawodowym może wykazywać również brak wiary w siebie, żyć w przekonaniu o niewystarczającym poziomie reprezentowanym przez pracownika, nieumiejętności wykonania powierzonych zadań, o BYCIU NIEWYSTARCZAJĄCO DOBRYM. Następstwem takiej samooceny może być zarówno poczucie lęku, jak i negatywne postrzeganie ewentualnych następstw swoich czynów. W miejscu, w którym należałoby się skupić na szansach, na wartości efektów swoich zadań, większe znaczenie przykłada się do ewentualnych potknięć, zagrożeń, tego, co może pójść nie po naszej myśli. Z inne strony, oznaką wypalenia może być podejście wręcz apatyczne. Taka osoba traci przekonanie o istotności efektów swojej pracy, tym samym porzucając zainteresowanie i zapał do wykonywanych zadań. Traci wiarę w słuszność decyzji podjętych w przeszłości. Ustępuje miejsca przekonaniu o braku sensowności obecnego stanu rzeczy, całkowicie zaprzestaje myśleć o przyszłości, o karierze, o odpowiedzialności za swoją pracę. Czuje, że efekty jego wysiłku są bezwartościowe. Czuje, że ona jako osoba jest bezwartościowa.

Podsumowanie

Jak widać na powyższych przykładach, dostrzeżenie objawów wypalenia zawodowego nie musi być łatwe. Często poszczególne symptomy przeplatają się, wydają się identyczne, a nieraz są skrywane przez osobę nimi dotkniętą. Tym bardziej, zasadnym staje się edukacja, wyczulenie na problemy drugiej osoby i odrzucenie barier przed zapytaniem o samopoczucie i sytuację drugiej osoby. Bo choć często zainteresowanie może okazać się przesadną troską, może być niezbędnym wsparciem, umożliwić odnalezienie pomocy nim problem narośnie, nim zakończy się tragedią. Czy warto zatem rozwodzić się nad tym „po co?”, „czy to nie przesada”? W ostatecznym rozrachunku warto zaryzykować, bo ludzkie zdrowie czy życie jest najwyższą wartością.

Źródła:

Klasyfikacja ICD 10 (F40 - F48) Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną

Grab S. „Zmęczenie pracą czy zawodowe wypalenie?”

Fengler J. „Pomaganie męczy, wypalenie w pracy zawodowej”

Tucholska S. Christiny Maslach „Koncepcja wypalenia zawodowego: etapy rozwoju”

Szmagalski J. „Wypalenie zawodowe a stres w pracy”

Dawidziuk K., Wojciechowska M., Lishchynskyy Y., Kopański Z., Marczewska S., Uracz W. „Istota wypalenia zawodowego”

Opublikowano 

• wsparcie materialne i finansowe oraz społeczne;
• organizacja wydarzeń promujących inicjatywy charytatywne;
• organizacja szkoleń i promocja nowych technologii;
• marketing dotyczący szerzenia idei wolontariatu;
• organizacja kampanii społecznych;
• działania aktywizacyjne m.in. szkolenia, warsztaty, mentoring i coaching zawodowy;
• promocja innowacyjnych metod leczenia.

Systematycznie publikujemy ciekawe artykuły oraz szczegóły naszych działań.

Copyright © 2021-2024 Fundacja „Kwitnąca Polska”

ul. Legnicka 65, 54-206 Wrocław, KRS 0000917381 REGON 389763268

Tel: 71 7000 345 Email: biuro@kwitnacapolska.pl

MAPA STRONY

O nas

Blog

Statut

Kontakt

Polityka Prywatności

Regulamin Płatności